Gần đây, Tổ chức Nghiên cứu Kinh tế (EIU) đã công bố triển vọng thị trường ô tô toàn cầu năm 2025, chỉ ra rằng thị trường ô tô toàn cầu sẽ tăng trưởng theo cách tích cực hơn. Doanh số xe mới toàn cầu dự kiến sẽ đạt 97,2 triệu chiếc, lập kỷ lục mới. Xe điện vẫn sẽ là phân khúc có hiệu suất tốt nhất, với doanh số có khả năng tăng khoảng 16%, đạt 19,4 triệu chiếc.
Tăng trưởng tiếp tục, nhưng tốc độ chậm lại
Các nhà hoạch định chính sách trên toàn cầu đã cung cấp nhiều khoản trợ cấp và động lực cho xe điện, thúc đẩy sự phát triển nhanh chóng của loại xe này. Tỷ lệ doanh số xe điện trong tổng doanh số xe mới đã từ 3,4% vào năm 2019 tăng vọt lên 21,8% vào năm 2023. Tuy nhiên, khi thị trường của người tiêu dùng sớm đã bão hòa, sự nhiệt tình chuyển sang thị trường người tiêu dùng đại chúng thấp hơn, cùng với việc so sánh cơ sở cao hơn đã kìm hãm tốc độ tăng trưởng của xe điện. Hiện tại, tăng trưởng thị trường xe điện đang có xu hướng chậm lại. Tuy nhiên, các chính sách giảm thuế cho người mua xe điện của chính phủ và giảm giá từ các nhà sản xuất ô tô sẽ hỗ trợ tăng trưởng doanh số xe điện, và thị trường xe điện năm 2025 vẫn đáng được kỳ vọng.
Xung đột thương mại ảnh hưởng đến sự ổn định chuỗi cung ứng
Sự phát triển của xe điện bị ảnh hưởng bởi đổi mới công nghệ, kiểm soát chi phí và nhu cầu thị trường, trong đó xung đột tường rào thương mại giữa Trung Quốc và Mỹ, cũng như Trung Quốc và châu Âu sẽ cản trở tốc độ tăng trưởng thị trường. Đến năm 2025, sức ép tiêu cực này có thể trở nên “mạnh mẽ” hơn. Phía Mỹ yêu cầu sản xuất xe điện trong nước ngày càng nghiêm ngặt. Theo Đạo luật Giảm lạm phát (IRA) được thông qua năm 2022, Mỹ dự định loại trừ các ô tô điện sử dụng khoáng sản chính của Trung Quốc khỏi các biện pháp ưu đãi thuế cho người mua. Những hạn chế tương tự cũng đã áp dụng cho các xe điện và pin đến từ tất cả “thực thể nước ngoài đáng quan tâm” (FEOC) như Trung Quốc, Nga, Iran và Bắc Triều Tiên.
Hơn nữa, Mỹ và Liên minh châu Âu đã tăng thuế nhập khẩu đối với xe điện của Trung Quốc. Vào tháng 5 năm 2024, chính phủ Biden nâng thuế nhập khẩu xe điện của Trung Quốc từ 50% lên 100% và thuế nhập khẩu pin xe điện từ 0% lên 25%. Tháng 8 năm 2024, Canada cũng đã theo sau và áp dụng thuế cao. Vào ngày 29 tháng 10 năm 2024, Liên minh châu Âu công bố quy định cuối cùng (bản chính thức) về cuộc điều tra trợ cấp hàng hóa nhập khẩu từ Trung Quốc, tuyên bố sẽ thu thêm thuế chống trợ cấp từ 17% đến 35,3% đối với xe điện nhập khẩu từ Trung Quốc trong vòng năm năm, dựa trên mức thuế hiện tại là 10%. Những biện pháp này sẽ làm tăng đáng kể chi phí bán hàng của các nhà sản xuất ô tô phương Tây và Trung Quốc có hoạt động sản xuất tại Trung Quốc.
Hơn nữa, như một biện pháp phản công, Trung Quốc có thể gia tăng hạn chế xuất khẩu các khoáng sản quan trọng cần cho xe điện và pin. Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu như vậy, báo cáo cho rằng, các nhà sản xuất ô tô toàn cầu sẽ phải đối mặt với chi phí đầu vào không ổn định và biến động. Các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc và phương Tây cũng sẽ buộc phải xây dựng các nhà máy sản xuất ô tô hoặc phụ tùng mới hoặc tận dụng các hiệp định thương mại với các quốc gia thứ ba để tránh thuế và đa dạng hóa chuỗi cung ứng. Tóm lại, chuỗi cung ứng xe điện sẽ tiếp tục mở rộng, nhưng cũng đối mặt với nguy cơ bị ảnh hưởng bởi địa chính trị và “đứt gãy” hơn nữa.
Cạnh tranh gia tăng, nhưng khả năng sinh lời được cải thiện
Rủi ro “đứt gãy” chuỗi cung ứng và xu hướng tăng cường chi phí đầu vào đặt ra thách thức lớn cho các nhà sản xuất ô tô, trong khi cạnh tranh trong ngành vẫn gia tăng. Các nhà sản xuất ô tô phương Tây vẫn đang chần chừ giữa các công nghệ mới và cũ, trong đó có Volkswagen Đức, sẽ tiếp tục gặp khó khăn trong việc duy trì thị phần Trung Quốc vào năm 2025 và sau đó. Thất bại tại thị trường Trung Quốc cũng sẽ ảnh hưởng đến việc đạt được các mục tiêu lớn liên quan đến tỷ lệ doanh số xe điện của một số nhà sản xuất ô tô. Ví dụ, Volvo ban đầu dự định đạt được mục tiêu doanh số xe điện chiếm 50% tổng doanh số vào năm 2025, nhưng đến hết năm 2023, tỷ lệ này chỉ đạt 16%. Trong khi các nhà sản xuất ô tô điện Trung Quốc phải đối mặt với nguy cơ gia tăng từ rào cản thương mại, họ cũng tiếp tục con đường ra thị trường quốc tế. Chẳng hạn như BYD, với kế hoạch sản xuất tại các nhà máy mới ở Brazil và Hungary, đặt mục tiêu bán 1 triệu xe điện tại thị trường ngoài Trung Quốc vào năm 2025.
Sự tăng trưởng mạnh mẽ của doanh số xe điện trên toàn cầu, cộng với sự sụt giảm giá hàng hóa nguyên liệu thô như lithium, đang thúc đẩy xe điện tiến gần hơn đến khả năng sinh lời. Các nhà sản xuất ô tô truyền thống có thể sẽ tham gia vào lĩnh vực có lợi nhuận vào năm 2025. Từ năm 2022, Giám đốc Tài chính của BMW cho biết, khả năng sinh lời của xe điện của họ sẽ vượt qua xe chạy bằng nhiên liệu vào năm 2025, mặc dù có thể phải đợi đến năm 2026 mới đạt được cột mốc này. GM và Stellantis cho biết họ hy vọng sẽ đạt được lợi nhuận từ xe điện trước cuối năm 2024. Tuy nhiên, ngay cả như vậy, khả năng sinh lời của xe điện vẫn sẽ thấp hơn so với xe chạy bằng nhiên liệu, vì các khoản đầu tư cần thiết cho quá trình chuyển đổi xe điện sẽ gây gánh nặng lên tình hình tài chính của nhiều nhà sản xuất ô tô vào năm 2025.
Trí tuệ nhân tạo và ô tô tích cực hội nhập
Vào năm 2025, trí tuệ nhân tạo sẽ tăng cường sự tích hợp sâu sắc với ô tô. Mercedes-Benz sẽ đưa vào “trợ lý siêu” dựa trên AI cho mỗi chiếc xe mà họ sản xuất; mẫu xe mới của Kia sẽ được trang bị trợ lý giọng nói mới dựa trên ChatGPT; Volkswagen đã tích hợp ChatGPT vào trợ lý giọng nói IDA để giúp người lái điều khiển hệ thống thông tin giải trí, định vị và điều hòa không khí cũng như trả lời các câu hỏi cơ bản; BMW đang thử nghiệm trợ lý cá nhân được điều khiển bởi mô hình ngôn ngữ lớn Alexa, có thể diễn giải chức năng của xe cho người lái và hành khách.
Cùng lúc đó, các nhà sản xuất ô tô cũng tiếp tục phát triển dịch vụ đăng ký. Họ đang cố gắng để chủ sở hữu trả phí hàng tháng cho các chức năng như tích hợp smartphone, hỗ trợ lái xe và kiểm soát nhiệt độ trong xe. Mẫu xe mới A3 của Audi sẽ cung cấp dịch vụ đăng ký từ một tháng đến ba năm; Mercedes-Benz và Volkswagen cũng sẽ tìm cách cung cấp dịch vụ đăng ký cho ghế sưởi, các chức năng lái xe tự động tiên tiến, thậm chí thêm quyền sử dụng điện cho xe điện. Tuy nhiên, liệu người sở hữu có sẵn sàng trả phí cho dịch vụ này hay không vẫn là một câu hỏi khác.